Πριν αποφασίσετε μεταξύ έντυπων και ηλεκτρονικών βιβλίων, είναι σημαντικό να κατανοήσετε τον οικολογικό αντίκτυπο και των δύο διαδικασιών παραγωγής.
Είναι τα έντυπα βιβλία βιώσιμα;
Πρώτον, όσον αφορά τα έντυπα βιβλία, όταν οι άνθρωποι σκέφτονται το οικολογικό τους αποτύπωμα, η συντριπτική τους πλειοψηφία ανησυχεί για την αποψίλωση των δασών, πράγμα φυσιολογικό καθώς τα βιβλία είναι φτιαγμένα από χαρτί. Αυτή η σκέψη δεν είναι λανθασμένη, αφού δεν μιλάμε για λίγο χαρτί. Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, 32 εκατομμύρια δέντρα χρησιμοποιούνται για την παραγωγή βιβλίων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Για να γίνει ακόμη πιο σαφές, για την παραγωγή ενός παραδοσιακού χάρτινου βιβλίου κόβονται 24 δέντρα. Παρ' όλα αυτά, δεν είναι μόνο η ζημιά που γίνεται στα δέντρα, αλλά και η υποβάθμιση του νερού, καθώς η παραγωγή χαρτιού είναι μια διαδικασία που απαιτεί πολλούς υδάτινους πόρους, ενώ στη διαδικασία πολτοποίησης και λεύκανσης χρησιμοποιούνται διάφορες χημικές ουσίες. Το μελάνι αφήνει επίσης ένα επιβλαβές αποτύπωμα. Το τελευταίο περιέχει χημικές ουσίες που οδηγούν στη ρύπανση του αέρα, του νερού και του εδάφους. Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε, βέβαια, την κόλλα και το σκληρό εξώφυλλο, τα οποία είναι επίσης επικίνδυνα. Όσον αφορά την κόλλα, περιλαμβάνει τοξικές χημικές ουσίες που μπορεί να είναι καρκινογόνες. Τέλος, τα βιβλία συσκευάζονται σε κουτιά, ώστε να μπορούν να μεταφερθούν με όλα τα μέσα μεταφοράς, τα οποία τις περισσότερες φορές απελευθερώνουν δηλητηριώδη αέρια.
Παρόλο που η καινοτομία στην εκτύπωση βιβλίων έχει προχωρήσει πολύ σε σχέση με το χειροκίνητο τυπογραφικό πιεστήριο, οι τεράστιες μηχανές σήμερα χρησιμοποιούν σημαντική ποσότητα ενέργειας, αλλά και πόρους κατά τη διαδικασία εκτύπωσης. Σε αυτό το σημείο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι πολλές εταιρείες χαρτιού συλλέγουν ξύλο με βιώσιμο τρόπο από εμπορικές φυτείες δέντρων ή χαρτοπολτού και όχι από φυσικά δάση.
Είναι οι ηλεκτρονικοί αναγνώστες βιώσιμοι;
Δεύτερον, όσον αφορά τους ηλεκτρονικούς αναγνώστες, πολλοί παράγοντες μπορούν να μας κάνουν να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι τα ηλεκτρονικά βιβλία είναι πιο φιλικά προς το περιβάλλον. Παρ' όλα αυτά, ένας ηλεκτρονικός αναγνώστης (e-reader) είναι μια ηλεκτρονική συσκευή που η παραγωγή της απαιτεί την εξόρυξη πολύτιμων μετάλλων και ορυκτών από τη γη. Η κατασκευή ενός ηλεκτρονικού αναγνώστη (e-reader) απαιτεί περίπου 33 κιλά ορυκτών. Επιπλέον, οι ηλεκτρονικοί αναγνώστες κατασκευάζονται από μη ανανεώσιμα υλικά, συμπεριλαμβανομένης της οθόνης, της μπαταρίας και του πλαστικού περιβλήματος. Το πλαστικό προέρχεται από ορυκτά καύσιμα που δεν βιοδιασπώνται όταν φτάσουν στο τέλος της ζωής του. Στο πέρας της λειτουργίας τους, οι ηλεκτρονικοί αναγνώστες πρέπει να ανακυκλώνονται υπεύθυνα, διαφορετικά θα αποτελέσουν μέρος του προβλήματος των ηλεκτρονικών αποβλήτων. Ωστόσο, λίγοι είναι οι άνθρωποι που κατανοούν το πρόβλημα των ηλεκτρονικών αποβλήτων και γνωρίζουν πώς να τα ανακυκλώνουν υπεύθυνα.
Τι είναι καλύτερο, τα τυπωμένα βιβλία ή οι ηλεκτρονικές συσκευές ανάγνωσης;
Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει σαφής απάντηση στο αν θα ήταν προτιμότερο να χρησιμοποιούμε τα ηλεκτρονικά έναντι των έντυπων βιβλίων ή το αντίθετο. Υπάρχουν έρευνες που υποστηρίζουν και τις δύο πλευρές εξαρτάται πως θα το εξετάσουμε.
Από τη μία πλευρά, αν επικεντρωθούμε καθαρά στον τρόπο παραγωγής τους θα παρατηρήσουμε οτι για την παραγωγή ενός κιλού ηλεκτρονικών αναγνωστών και ενός κιλού έντυπων βιβλίων, θα ήταν προτιμότερη η χρήση των ηλεκτρονικών αναγνωστών καθώς είναι πιο φιλικοί προς το περιβάλλον. Ωστόσο, σε αυτή την περίπτωση, δεν συνυπολογίζουμε τον παράγοντα ότι ένας ηλεκτρονικός αναγνώστης χρειάζεται ενέργεια για να φορτιστεί πολλές φορές καθιστώντας τον τελικά όχι και τόσο περιβαλλοντικά βιώσιμο. Σύμφωνα με μια ανάλυση από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Ρότσεστερ, αν διαβάζετε περίπου 60 βιβλία ετησίως, ο ηλεκτρονικός αναγνώστης μπορεί να είναι η "φιλική προς το περιβάλλον" επιλογή.
Από την άλλη πλευρά, ένας αναγνώστης πρέπει να αγοράσει τουλάχιστον 36 βιβλία (χαρτόδετα που θα μπορούσαν να ανακυκλωθούν) προτού εξισορροπήσει το αποτύπωμα ενός ηλεκτρονικού αναγνώστη, ενώ ο μέσος αναγνώστης διαβάζει περίπου 12 βιβλία τον χρόνο. Επιπλέον, μια ανάλυση στη New York Times δείχνει ότι λαμβάνοντας υπόψη όλους τους παράγοντες -συμπεριλαμβανομένων των ορυκτών καυσίμων, της χρήσης νερού, της κατανάλωσης ορυκτών και των επιπτώσεων στην υπερθέρμανση του πλανήτη- ένα άτομο θα πρέπει να διαβάσει περίπου 100 έντυπα βιβλία για να αντισταθμίσει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις ενός ηλεκτρονικού αναγνώστη.
Πώς μπορούμε να είμαστε φιλικοί προς το περιβάλλον και ταυτόχρονα να κάνουμε αυτό που μας αρέσει;
Εν κατακλείδι, όποια μορφή βιβλίου και αν προτιμάτε, είναι ζωτικής σημασίας να το απορρίπτετε σωστά σε κάθε περίπτωση. Το 2018, τα βιβλία αντιπροσώπευαν το 0,2% της συνολικής παραγωγής αστικών στερεών αποβλήτων με 690.000 τόνους, ενώ τα καταναλωτικά ηλεκτρονικά αγαθά αντιπροσώπευαν λιγότερο από το 1% με 2,7 εκατομμύρια τόνους. Έτσι, αν κάποιος προτιμά να χρησιμοποιεί βιβλία είναι προτιμότερο είτε να τα δανείζεται από μια βιβλιοθήκη είτε να τα αγοράζει και στη συνέχεια να τα χαρίζει σε μια βιβλιοθήκη ή σε έναν φίλο, ώστε να δημιουργηθεί ένας κύκλος επαναχρησιμοποίησης. Όσον αφορά τους ηλεκτρονικούς αναγνώστες, συνιστάται όταν αγοράζετε έναν ηλεκτρονικό αναγνώστης, είναι απαραίτητο να μην το αντικαθιστάτε συχνά, ώστε να μην προστίθεται στο μεγάλο όγκων των απορριμμάτων.